Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach nakłada na właścicieli nieruchomości obowiązek dbania o czystość i porządek na swoich nieruchomościach. Jednak obowiązki właścicieli wykraczają poza teren ich posesji. Są oni zobowiązani także do zapewnienia utrzymania czystości i porządku na chodnikach położonych wzdłuż ich nieruchomości.
Obowiązek sprzątania chodnika dotyczy: właścicieli, współwłaścicieli nieruchomości, użytkowników wieczystych oraz jednostek organizacyjnych i osób posiadających nieruchomości w zarządzie lub użytkowaniu, a także innych podmiotów władających nieruchomością.
Obowiązek ten dotyczy właścicieli wszystkich nieruchomości, bez względu na ich przeznaczenie i sposób użytkowania. Zatem bez znaczenia jest czy działka granicząca z chodnikiem jest czy nie jest zabudowana i czy właściciel mieszka, czy nie mieszka na posesji oraz czy nieruchomość ma charakter mieszkalny, czy inny.
W rozumieniu ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach chodnik to wydzielona część drogi publicznej służąca dla ruchu pieszego, położona bezpośrednio przy granicy nieruchomości. A więc obowiązek sprzątania nie dotyczy tylko tych właścicieli nieruchomości, do których granic bezpośrednio nie przylega chodnik. Zdarza się, że do nieruchomości przylega droga, ale nie ma ona chodnika, wówczas powyższy obowiązek nie ma w stosunku do właściciela zastosowania. Zgodnie z przepisem właściciel jest zobowiązany do uprzątnięcia błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z chodnika przyległego do jego nieruchomości. Zatem obowiązek ten polega po prostu na sprzątaniu chodnika. W zimie poprzez usuwanie śniegu i lodu, w innych porach roku poprzez usuwanie błota i innych zanieczyszczeń, które gromadzą się na chodniku. Przepis ten poza sprzątaniem nie nakłada żadnych innych obowiązków na właściciela w stosunku do takich chodników. Zatem właściciel nie jest zobowiązany do niczego innego poza sprzątaniem. Tak więc nie na nim spoczywa obowiązek naprawy chodnika czy jego wymiany.
W sytuacji, gdy chodnik biegnie wzdłuż nieruchomości, ale nie jest położony bezpośrednio przy jej granicy, np. wówczas, gdy do nieruchomości przylega pas zieleni, oraz w sytuacji, gdy na chodniku jest dopuszczony płatny postój lub parkowanie pojazdów samochodowych, właściciel nieruchomości przylegającej jest zwolniony z obowiązku sprzątania chodnika. Należy jednak podkreślić, że podstawą zwolnienia nie jest fakt przylegania parkingu płatnego do chodnika, jeżeli nie dopuszczono też płatnego postoju lub parkowania pojazdów samochodowych na chodniku.
Właściciel nie jest też zobowiązany sprzątać dróg publicznych. Nie do właściciela należy też sprzątanie tych części chodnika, które stanowią przystanki autobusowe.
Właściciel, który uchyla się od obowiązku utrzymywania czystości i porządku może zostać ukarany grzywną, którą wymierza się w trybie obowiązującym przy ściganiu wykroczeń. Wójt może też wydać decyzję nakazującą wykonanie obowiązków wynikających z ustawy, w tym uprzątnięcia chodników z lodu, błota, śniegu i innych zanieczyszczeń. Nadto właściciela obciąża odpowiedzialność cywilna za skutki wypadków spowodowanych brakiem dbałości o chodnik. Jeśli zatem ktoś poślizgnął się na nieuprzątniętym chodniku i na przykład złamał nogę lub doznał dotkliwych potłuczeń – skutki mogą być znacznie dotkliwsze niż grzywna. Ofiara takiego wypadku może zażądać od właściciela zwrotu wszelkich wydatków na leczenie, zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę, renty w razie utraty zdrowia lub kalectwa i pokrycia innych strat, np. utraconych zarobków.
Źródło: Gazeta Sołecka Nr (241), Wielkopolskie Stowarzyszenie Sołtysów, 1-31 stycznia 2013, autor: Paweł Puch – prawnik.